'Mindfulness bewezen effectief bij stemmingsstoornissen'

Door: Johan Tinge

Mindfulness of aandachttraining staat steeds meer in de belangstelling: als methode om stress te bestrijden in het algemeen, maar ook in zijn specifieke toepassing in de cognitieve therapie. Onder hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg is de belangstelling voor scholing op dat gebied daardoor flink toegenomen. Johan Tinge, een van de grondleggers van de training in Nederland, zelf trainer en betrokken bij het ontwikkelen van nieuwe workshops op dit gebied bij de RINO Groep: ‘Mindfulness verbetert de kwaliteit van leven van mensen.’

Bewijs geleverd
Een belangrijke reden voor de groeiende populariteit van mindfulness in de ggz is dat de laatste jaren veel wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid ervan is verschenen. ‘Onderzoek heeft aangetoond dat mensen dankzij aandachttraining beter omgaan met stress, zich beter kunnen concentreren en beter slapen. Ze voelen zich meer thuis bij zichzelf en staan daarnaast meer open in hun relaties met anderen. Bovendien is gebleken dat dat ook zo werkt bij mensen met een depressie of andere stemmingsstoornis. Zij gaan beter functioneren, hebben minder last van terugval en doen minder beroep op hulp. Daarmee is de weg vrij voor hulpverleners die in mindfulness een nieuwe manier zoeken om met hun cliënten te werken.’

Zelf ervaren
Er gaan een paar stappen aan vooraf voordat een professional in de zorg mindfulness cognitief therapeutisch kan inzetten. Allereerst doet de hulpverlener zelf ervaring op met meditatie. Hij volgt de achtweekse training in mindfulness waarin hij zich, net als andere beoefenaars, de methode eigen maakt door een uur per dag te oefenen. Andersom kan ook: iemand heeft al eerdere ervaring met meditatie en verdiept zich daarna in mindfulness. Vervolgens schoolt de hulpverlener zich in de MBSR dan wel MBCT (zie kader). ‘Dat intensieve traject is ook nodig voor de MBCT-training omdat die voor 85 procent bestaat uit mindfulness en voor 15 procent uit elementen uit de cognitieve gedragstherapie. Wil je namelijk anderen in hun ervaring kunnen begeleiden, dan is het onontbeerlijk om zelf verdiepte ervaring in meditatie te hebben.’

Hype
Is mindfulness een modeverschijnsel of meer dan dat? Tinge denkt beide. ‘De hype zal een keer overwaaien, en dan zullen de hulpverleners voor wie het een persoonlijke passie is geworden ermee blijven werken.’ Zelf is hij na twaalf jaar nog altijd even enthousiast. ‘Toen ik kennismaakte met deze vorm van aandachttraining wist ik direct: dit is voor mij de perfecte synthese tussen mijn werk als psycholoog en mijn ervaring als meditatieleraar. Nog steeds vind ik het prachtig om met groepen mensen aan het werk te gaan en ze te leren beter op eigen benen te staan.’


'Mindfulness is zonder oordeel met je aandacht in het hier en nu zijn: een techniek om beter met stress om te gaan. Deze werd in de jaren zeventig ontwikkeld door de Amerikaanse moleculair bioloog Jon Kabat-Zinn onder de naam Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR). Voortbouwend hierop bestaat sinds 2002 Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT): MBSR aangevuld met elementen uit de cognitieve gedragstherapie. Deze methode is bewezen effectief bij het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen met stemmingsstoornissen.'