Zenfulness...

In dit artikel enkele persoonlijke ervaringen met zen. Ik ben geen zenmeester, maar ik heb wel ervaren dat er bepaalde principes zijn die iedereen in zijn of haar leven kan toepassen, ongeacht je religieuze opvattingen of je manier van leven.

‘Zen is niet iets opwindends, maar concentratie op onze gewone, alledaagse routine.‘ 
Shunryu Suzuki

Ik ben, zoals gezegd, geen zenmonnik en ik zal er ook nooit een worden. Jij zult waarschijnlijk ook geen zenmonnik willen worden, maar je kunt toch wat meer zen aan je leven toevoegen door een paar simpele mindfulness tips op te volgen.

Een van mijn favoriete zenmonniken, Thich Nhat Hanh, gaf een hele simpele samenvatting van deze tips: ‘Lach, haal adem, en neem de tijd...’

1. Doe één ding tegelijk. Deze regel zal wel bekend klinken voor mensen die al eens wat over zen hebben gelezen. Het is het motto van de zenmonnik: 'single-tasken' in plaats van 'multi-tasken'. Zengezegde: ‘Als je loopt, loop dan. Als je eet, eet dan.’
2. Doe het langzaam en weloverwogen. Je kunt één taak tegelijk doen, maar die ene taak alsnog afraffelen. Neem de tijd en werk langzaam. Maak je handelingen weloverwogen, niet gehaast en willekeurig. Het vergt wat oefening, maar het helpt je om op de taak de focussen.
3. Doe het volledig. Richt je geest volledig op die ene taak. Ga niet door naar de volgende taak tot je klaar bent. Als je om een of andere reden niet anders kunt, probeer dan in ieder geval de onafgemaakte op te ruimen en weg te leggen. Als je een boterham klaarmaakt, begin dan niet met eten tot je de spullen die je hebt gebruikt om hem te bereiden hebt opgeborgen, het aanrecht hebt afgeveegd en de broodplank hebt afgewassen. Wanneer je klaar bent met een taak, kun je je vollediger focussen op de volgende taak.
4. Doe minder. Een zenmonnik is niet lui: hij staat vroeg op en is de hele dag in de weer. Maar hij heeft ook geen oneindige lijst met taken – er zijn een aantal dingen die hij vandaag zal afmaken, en daar blijft het bij. Als je minder doet, kun je deze dingen langzamer, vollediger en met meer concentratie doen. Als je je hele dag volpropt met allemaal taken, zul je je van de ene taak naar de andere haasten zonder even te stoppen om na te denken over waar je mee bezig bent.
5. Laat ruimte over tussen dingen. Dit is bijna hetzelfde als de ‘doe minder’-tip, maar dit is meer een manier om je dagschema in te plannen zodat je altijd tijd hebt om iedere taak te voltooien. Plan dingen niet te dicht op elkaar. Laat juist ruimte over in je schema. Dan krijg je een relaxter schema en heb je wat meer ruimte over voor het geval een taak meer tijd kost dan je had gepland.
6. Ontwikkel rituelen. Zenmonniken hebben rituelen voor alles wat ze doen, van eten tot schoonmaken tot mediteren. Rituelen geven iets verhevens aan een taak – als het belangrijk genoeg is om een ritueel te hebben, dan is het belangrijk genoeg om er je volledige aandacht aan te schenken en het langzaam en goed te doen. Je hoeft de zenrituelen niet te leren. Je kunt ook gewoon je eigen rituelen maken voor de bereiding van je eten, schoonmaken, voor wat je doet voor je begint met werken, wat je doet wanneer je wakker wordt of voor je naar bed gaat. Zo’n beetje alles wat je je maar kunt bedenken. Maar pas ook op dat de rituelen je niet gaan ´regeren`
7. Doe bepaalde dingen op vaste tijden. Een zenmonnik heeft voor bepaalde activiteiten vaste tijden. Er is een tijd om te douchen, een tijd om te werken, een tijd om schoon te maken, een tijd om te eten. Dit zorgt ervoor dat die dingen regelmatig worden gedaan. Je kunt zelf een tijd aanwijzen voor je eigen activiteiten, of dat nu voor werken of schoonmaken of mediteren is. Als het belangrijk genoeg is om het regelmatig te doen, dan is het misschien goed om er een vaste tijd voor in te stellen.
8. Trek tijd uit om te zitten. In het leven van een zenmonnik is de zitmeditatie (zazen) een van de belangrijkste onderdelen van zijn dag. Elke dag is er een tijd waarop er alleen gezeten wordt. Deze meditatie is eigenlijk gewoon een oefening om te leren aanwezig te zijn. Je kunt speciaal een tijd uittrekken om te mediteren, maar je kunt ook andere dingen gebruiken. Wanneer ik hardloop, dan oefen ik bijvoorbeeld om in het nu aanwezig te zijn. Thich Nhat Hanh beveelt loopmeditatie aan. Wat je ook doet, doe het regelmatig en oefen om aanwezig te zijn.
9. Lach en dien anderen. Zenmonniken brengen een groot deel van hun dag door met het dienen van anderen, of dat nu andere monniken in het klooster zijn of de mensen buiten. Het leert hen nederigheid en zorgt ervoor dat ze niet zelfzuchtig leven, maar toegewijd aan anderen. Als je kinderen hebt, dan breng je waarschijnlijk sowieso al een groot deel van je dag door met het dienen van anderen. Maar denk bijvoorbeeld ook aan wat je doet voor anderen op je werk of daarbuiten. Gewoon vriendelijk lachen en aardig zijn voor anderen kan al een hoop bijdragen aan de levens van de mensen om je heen. Misschien kun je ook vrijwilligerswerk doen.
10. Maak een meditatie van schoonmaken en koken. Naast de eerder beschreven zazen, zijn koken en schoonmaken de meest verheven onderdelen van een dag uit het leven van een zenmonnik. Het zijn uitstekende manieren om mindfulness te oefenen en kunnen goede rituelen zijn die je elke dag doet. Misschien zie je koken en schoonmaken als saai en vervelend werk, maar probeer ze juist als een meditatie te doen. Geef je volledige aandacht aan taken. Concentreer en doe ze rustig en volledig. Geniet van de vreugde die in het moment verscholen ligt. Ondek de kleine geneugtes zoals het water dan over je hand stroomt. Respecteer het leven van de planten waarmee je je maaltijd bereidt. Het kan je hele belevenis transformeren (en je krijgt er nog een schoner huis van ook!).
11. Denk na over wat je werkelijk nodig hebt. Er is maar weinig in het leven van een zenmonnik dat niet echt nodig is. Hij heeft geen kasten vol schoenen of de laatste trendy kleren. Hij geeft geen koelkast of kastjes vol junkfood. Hij heeft ook niet de laatste gadgets, auto’s, televisies of iPods. Hij heeft alleen de nodige kleding, potten, eetgerei en voeding. Ze eten simpele, vegetarische maaltijden. Je hoeft natuurlijk niet precies als een zenmonnik te leven, maar het kan je er wel aan herinneren dat er veel in ons leven is dat niet echt nodig is, en het kan goed zijn om af en toe even na te denken over wat we echt nodig hebben en of het wel belangrijk is om al die spullen te hebben die we eigenlijk niet nodig hebben. Je kunt bijvoorbeeld een of twee keer per jaar grote schoonmaak houden en alle spullen die je langer dan 1 jaar niet meer hebt gebruikt weggeven of verkopen.
12. Leef simpel. De logische conclusie van tip 11 is dat als iets niet nodig is, je waarschijnlijk ook zonder kunt leven. Dus simpel leven betekent dat je zo min mogelijk onnodige en onessentiële dingen in je leven hebt, om ruimte te maken voor het essentiële. Wat precies essentieel is, zal van persoon tot persoon verschillen. Voor mij zijn mijn gezin, mijn website, mijn hardlopen en mijn lezen essentieel. Voor anderen is het misschien essentieel om tijd door de brengen met goede vrienden of naar de kerk gaan of stripboeken verzamelen. Er is geen wet die voorschrijft wat essentieel voor jou zou moeten zijn. Maar denk wel goed na over wat het belangrijkste in je leven is, en maak daar ruimte voor door de andere, minder essentiële dingen uit je leven verwijderen.