donderdag 22 november 2012

'Geluk is een gewoonte'

Zenmeester Thich Nhat Hanh (85) bracht het fenomeen mindfulness naar het Westen. Vanuit zijn Franse kloostergemeenschap Plum Village laat hij mensen ervaren dat geluk maakbaar is. 'Ik probeer een eeuwenoude schat te ontsluiten.'

Thich Nhat Hanh
Starend in de vijver begint Thich Nhat Hanh (85) de dag. Naast hem zitten 'zijn' nonnen en monniken, allemaal met kaalgeschoren hoofd en gekleed in donkerbruine pij. De zon komt op over Plum Village, het boeddhistische klooster gelegen in een uithoek van de Franse Dordogne. Zoals de zenmeester, vredesactivist en Vietnamese monnik daar zit, op een doorkliefde boomstam, is hij de rust zelve.

Thich Nhat Hanh is de man die het begrip 'mindfulness' introduceerde in het Westen. Mindfulness betekent zoveel als bewust of aandachtig leven. Het begrip heeft in korte tijd een enorme vlucht genomen; massa's mensen zweren erbij, en vooral onder psychologen kent het grote populariteit. Nederland telt inmiddels meer dan vijftig sangha's, lokale meditatiegemeenschappen, geschoeid op de leest van Thich Nhat Hanh. De 2100 kaarten voor zijn lezing, eind augustus in het World Forum in Den Haag, waren in een mum van tijd uitverkocht.

Wat mindfulness echt inhoudt wordt pas duidelijk door te kijken naar hoe de zenmeester beweegt, spreekt en uit zijn ogen kijkt. Vloeiende armbewegingen, behoedzame stappen, doordachte zinnen: hij belichaamt het begrip.

Kort wijst hij naar de vijver; de allereerste lotusbloem van het jaar springt net open. Een 'heilige lotus', voor boeddhisten symbool voor zuiverheid. "Interview die maar", zegt Nhat Hanh, terwijl hij opstaat en wegloopt. "Die heeft je een hoop te vertellen."

Bijna slaat de vrees toe dat de monnik het meent. Een Amerikaanse journalist die voor een interview kwam troonde hij ooit mee op een wandelmeditatie - in volkomen stilte. Sowieso geeft Thich Nhat Hanh nauwelijks interviews, een van de laatsten die de eer had was Oprah Winfrey.

Zijn streven naar vrede ten tijde van de oorlog in Vietnam - hij zette er een grote vrijwilligersorganisatie voor jongeren op - kwam Nhat Hanh duur te staan: hij werd voor bijna veertig jaar verbannen. Martin Luther King, die hem voordroeg voor de Nobelprijs voor de vrede, noemde de zenmeester een 'apostel van vrede en geweldloosheid'.

Nu woont hij al tijden in Frankrijk, vlakbij zijn eigen kloostergemeenschap Plum Village, die hij dertig jaar geleden oprichtte. Er verblijven niet alleen monniken en nonnen, als leek kun je er ook retraites volgen. Canadezen, Brazilianen, Zuid-Koreanen, van over de hele wereld komen mensen naar Plum Village toe. De bewondering voor Thich Nhat Hanh neemt nog net geen vorm van verafgoding aan. Hij woont zelf niet tussen de gemeenschap - om niet voortdurend aangeklampt te worden. Geen overbodige luxe, blijkt wel. Als een Amerikaanse dame hoort dat ik hem zal spreken, vraagt ze me een briefje door te geven aan 'Thay' (meester), zoals zijn volgelingen hem liefkozend noemen. En een Canadese volgelinge gaat nog verder: zij wil dat ik hem haar zelf ontworpen medaillons laat signeren.

Het blijkt mee te vallen. De lotus hoeft niet in zijn eentje alles te vertellen. Thich Nhat Hanh wijst de weg naar zijn kamertje in Plum Village. Daar gaat hij op de grond zitten. Gewoontegetrouw in lotushouding, pal tegen de muur.

Wanneer ontdekte u dat 'mindfulness' u gelukkig maakt?

Thich Nhat Hanh reikt naar zijn kop thee. Minutenlang blijft het stil, voor hij zacht begint te spreken. "Het inzicht kwam langzaam, nadat ik het boeddhisme diep had bestudeerd. Op de goede wijze mindfulness beoefenen, ontdekte ik, brengt geluk. Ook in tijden van oorlog en destructie. Juist toen, in Vietnam. Ik werd overweldigd door wanhoop en zorgen, maar dankzij de oefeningen overleefde ik.

"Zo kon ik mensen helpen. Het 'geëngageerd boeddhisme', zoals ik het noem, is in de oorlog geboren. Mindfulness is ook: bewust zijn van wat er gaande is in de wereld. Weten dat mensen dood gaan door geweld of honger. Praktiseren doe je niet alleen in de tempel, maar ook daarbuiten. Na een bomaanslag kun je gewonden en wezen helpen. Boeddhisme kan overal in de maatschappij gepraktiseerd worden. Door politici, studenten, leraren. En zelfs door soldaten."

Soldaten?

"Ja, net zo goed door soldaten. Door mindfulness aan te wenden als je anderen helpt, houd je het langer vol. Het behoedt je voor wanhoop, woede en frustratie, en levert minder lijden op. Sterker, het lijden wordt opgeheven. Wie toch lijdt, past de oefeningen niet goed toe.

"Honger heb je nodig om met plezier iets te eten. Zo is geluk te herkennen tegen de achtergrond van lijden. Omdat ik de oorlog in Vietnam van dichtbij heb meegemaakt, koesterde ik het stoppen van het doden enorm. Je moet niet te bang zijn voor lijden. Je moet het kunnen aanraken om geluk beter te waarderen."

Wie geen lijden kent, kan dus niet echt gelukkig zijn?

"Overal ter wereld is genoeg lijden om gebruik van te maken. Het is onnodig om daarvoor naar een arm land te reizen. Vieze modder brengt een schitterende lotus tot bloei. Geluk hangt van jou af."

Geluk is maakbaar?

"Ja."

Heeft iemand die ongelukkig is dat dan aan zichzelf te wijten?

"Het probleem is, dat we geneigd zijn om geluk te zien als iets groots. Maar het is iets heel kleins. En het is meteen te produceren. Een paar stappen zetten in mindfulness kan ons lichaam binnen een paar seconden vervullen met geluk, vrede en kalmte. Geluk is een gewoonte, zoals tandenpoetsen. Rustig tandenpoetsen, niet gehaast. Een moeder kan het haar kind leren."

U heeft het boeddhisme vertaald naar westerse methode. Waarom is dat nodig?

"Ik doe dat niet zozeer speciaal voor het Westen, maar voor jongeren, de nieuwe generatie. Want vaak volgen mensen de oude teksten en oefeningen, maar zonder tot de essentie door te dringen. Eigenlijk heb ik een eeuwenoude schat geprobeerd te ontsluiten. De leer was gewoon niet simpel genoeg."

Kan iedereen 'mindful' zijn?

"Ja. Ook wie van nature niet zo aandachtig leeft, kan het met een beetje hulp toch één of twee momenten zijn. Bij de thee of het ontbijt. Desnoods kan een vriend je eraan herinneren. Dat is het fijne van een gemeenschap als Plum Village. Wanneer een ander langsloopt die vrede en energie uitstraalt, weet je weer dat jij daar ook toe in staat bent."

Mindfulness is mateloos populair, het is een heuse industrie geworden. Bent u niet bang dat mensen aan de haal gaan met uw ideeën?

"Begrippen als democratie of vrijheid worden ook verschillend uitgelegd. Natuurlijk is er veel onbegrip over mindfulness. Een groot misverstand is dat het een dogma is, iets theoretisch. Maar het is een vaardigheid. Praten over mindfulness zonder het toe te passen leidt nergens toe."

Maar er ligt bij wijze van spreken zelfs mindfulness badzeep in de schappen.

"Dat is prima, afhankelijk van hoe het gebruikt wordt. Als iemand na het lezen van het woord 'mindfulness' bewuster van zijn douche geniet, is het goed."

Een paar jaar geleden raadde een Nederlandse psychiater zijn cliënte aan te stoppen met haar medicijnen, en moedigde haar aan om naar Plum Village te gaan. Ze raakte in een diepe psychose na een meditatiesessie, en moest acuut opgenomen worden in het ziekenhuis. Wat doet u om dit soort situaties te voorkomen?

"De gemeenschap oefent een aantrekkingskracht uit op mensen met ernstige aandoeningen. Pas is er nog iemand op het dak geklommen. Van gasten die aandoeningen hebben, weten we dat meestal niet, omdat ze dat proberen te verbergen. We zijn geen psychiatrisch ziekenhuis. Als ze hier niet beter worden, ligt dat niet aan het programma.

"Mensen willen vaak te snel gaan. En bijvoorbeeld meteen stoppen met medicijnen. Maar zoiets moet langzaam afgebouwd worden. Misschien zei die Nederlandse psychiater wel: 'Je moet niet rekenen op medicijnen alleen'. Die cliënte wilde het zelf graag horen, denk ik. En hier trof ze niet de juiste broeder of zuster die haar kon helpen. Maar dat laatste kan niet de enige reden geweest zijn dat ze in het ziekenhuis belandde."

Zelf vertelde u over een vrouw die aan kanker leed, opgegeven was door de artsen, en nog maar drie maanden te leven had. Na haar verblijf hier, beweerde u, kon men plots geen tumor meer vinden, en leefde de vrouw nog 19 jaar. 'Mindfulness kan wonderen verrichten', zei u. Gelooft u echt dat deze vrouw beter is geworden door mindfulness?

"Dat weet ik niet precies. Maar het was duidelijk dat ze haar situatie accepteerde, ook de naderende dood, en probeerde te genieten van iedere minuut die ze nog had. Ze wijdde zichzelf honderd procent aan het heden: dat is mindfulness. Wanneer je alles loslaat, heeft je lichaam de capaciteit te herstellen."

Vindt u het niet gevaarlijk om te suggereren dat mensen hier kunnen genezen van dodelijke ziekten?

"Het is gewoon een verhaal, niet bedoeld om iemand over te halen. Er kan een wonder gebeuren als je je lichaam toestaat volkomen te ontspannen. Dat betekent niet dat we aanraden te stoppen met doktersbezoek of medicijnen. We hebben die vrouw zelfs gedwongen naar de dokter te gaan. Het blijft een wonder."

U bent nu 85 jaar. Wat wilt u nog doen?

Bij wijze van antwoord geeft de zenleraar een stomp tegen zijn bovenbeen, en verheft even zijn stem. "Zoals ik het zie, ben ik niet dit lichaam." Hij wijst naar de monniken en nonnen die tijdens het interview niet van zijn zijde zijn geweken. "Ik zie mijzelf in hem, en in haar. Ik zal nog lang voortbestaan. We zijn een rivier, geen druppels water, geen individuen. Wat we willen doen, doen we iedere dag. Er is niets anders waar we op hopen. Jonge mensen blijven komen. De rivier stroomt en groeit, en dat is prachtig. We zien bezoekers hier samen lachen en zich met elkaar verzoenen. Ons geluk is gemaakt van het geluk van anderen. Zo voelen wij het allemaal."

Thich Nhat Hanh schuifelt weg. "Vergeet je de lotus niet? Echt, die heeft je een hoop te vertellen."

Bron: Trouw.nl




maandag 19 november 2012

Hoe de buik het hoofd helpt denken

De Intelligentie Van Het Onbewuste En De Kracht Van De Intuïtie

Ieder van ons kent het: we moeten een beslissing nemen, en we wegen alles honderd keer af. Zelfs een lijst met voors en tegens helpt niet verder, want we voelen intuïtief aan: als we handelen naar de uitkomst ervan, nemen we de verkeerde beslissing.

Eeuwenlang was het verstand de maat der dingen. Maar nu komen neurowetenschappers en psychologen tot een heel andere conclusie:denken en voelen zijn niet van elkaar te scheiden. Terwijl de ratio zich vaak eendimensionaal, om niet te zeggen dom gedraagt, blijkt het zogenaamd irrationele vaak slimmer dan het verstand te zijn. We kunnen kortom ook op onze intuïtie vertrouwen en niet alleen op ons verstand. Dit boek laat zien hoe dat kan.

Zich baserend op de nieuwste wetenschappelijke inzichten laat Bas Kast zien, hoezeer de gevoelens een integraal bestanddeel vormen van ons denken, en hoezeer we op hen kunnen vertrouwen. Wanneer we onze irrationele kanten kennen en weten te gebruiken, kunnen we creatieve krachten in ons opwekken - en komen we zelfs bij complexe beslissingen tot resultaten die ons gelukkig maken.



zaterdag 3 november 2012

Mindfulness en AD(H)D

Mindfulness bij volwassenen met ADHD

Een achtstappenprogramma om emoties te beheersen, aandacht te verbeteren en doelen te bereiken

Onafgemaakte klusjes, vergeten afspraken, zoekgeraakte spullen ...
Elke dag worstelen mensen met ADHD met de gevolgen van hun aandachtsproblemen. Door hun impulsieve ADHD-brein zijn ze het ene moment snel afgeleid, terwijl ze op andere momenten juist weer zó in een taak op kunnen gaan dat ze zich er niet los van kunnen maken. De moeite met het sturen van aandacht kan voor behoorlijk wat stress en frustratie zorgen.

Mindfulness is een effectieve methode om je brein te trainen en meer grip op je aandacht te krijgen. "Mindfulness bij volwassenen met ADHD" biedt een achtstappenprogramma waarmee je naar je aandacht leert 'kijken': waar is je aandacht nu, ben je afgeleid of juist overgeconcentreerd? Met behulp van oefeningen als de zitmeditatie en bodyscan word je je bewust van je gedachten, emoties en lichaam. Op die manier kun je je aandacht steeds weer terugbrengen naar wat jij belangrijk vindt. Een aantal oefeningen uit het achtstappenprogramma vind je ook als audio-oefeningen op www.hogrefe.nl/mindfulnessbijADHD.

"Dit is een geweldig boek, een belangrijk boek, een boek dat grenzen overschrijdt. Iedereen die geïnteresseerd is in de behandeling van ADHD bij volwassenen moet dit boek lezen! Gebaseerd op gedegen onderzoek, toegankelijk in stijl, overtuigend in opzet, en vooral volledig nieuw in aanpak, biedt dit boek precies wat het belooft: een mindfulness recept voor ADHD. Ik raad dit boek zeer aan!" - Edward Hallowell

"Mindfulness bij volwassenen met ADHD" is geschreven voor iedereen die moeite heeft met aandachtregulatie. De korte, overzichtelijke oefeningen en handige lijstjes met tips en reminders maken dit boek zeer geschikt voor het ADHD-brein. Daarnaast is het een handige gids voor professionals die mensen met ADHD begeleiden in het omgaan met hun aandachtsproblemen.

Lydia Zylowska is psychiater en gespecialiseerd in de behandeling van volwassenen met ADHD. Ze is medeoprichter van het UCLA Mindful Awareness Research Center en doet onderzoek naar mindfulness en ADHD. Ze is een veelgevraagd spreker over dit onderwerp.





ADHD en Mindfulness - zo goed als je kunt

Mindfulnesstraining is gericht op stressvermindering en het voorkomen van terugval bij depressieve stoornissen en angststoornissen. Recent onderzoek toont aan dat Mindfulnesstraining ook de ernst van ADHD-symptomen kan verminderen.

Met Mindfulnessmeditatie traint u uw aandacht door deze te richten naar de ervaring van het huidige moment met een open, nieuwsgierige, milde en een accepterende houding. Het proces van Mindfulnessmeditatie (onder andere body scan, zit- en loopmeditatie) bevat drie stappen:
  • Aandacht richten naar een focus (meestal een sensory input, zoals ademhaling of fysieke sensaties)
  • Opmerken dat de aandacht afdwaalt en het loslaten van de afleidende factor
  • Terugkomen met de aandacht naar de focus (heroriëntering, refocusing)
Deze op Mindfulness gebaseerde training voor volwassenen met AD(H)D is een vooral op praktische opdrachten, lichaamsoefeningen en meditatie gebaseerde training. De oefeningen zijn gericht op het verkrijgen en verbeteren van dagelijkse structuur, concentratie en aandacht. Het sturen van de aandacht en het mentaal aannemen van een open, onderzoekende en oordeelsvrije houding vormen de basis van Mindfulness.